Wywiad jako metoda badawcza — czym jest i kiedy warto z niego skorzystać?

Badania jakościowe pomagają lepiej zrozumieć potrzeby konsumentów, opinie respondentów czy mechanizmy rządzące rynkiem. Jedną z najczęściej wykorzystywanych metod w tym zakresie jest wywiad IDI (Individual In-Depth Interview) oraz FGI (Focus Group Interview). Dowiedz się, czym są te metody, kiedy warto je stosować i jakie korzyści mogą przynieść Twojej firmie.

Czym jest wywiad jako metoda badawcza?

Wywiad to technika badawcza polegająca na prowadzeniu rozmowy z respondentem lub grupą respondentów w celu uzyskania pogłębionych informacji na określony temat. Jest to metoda jakościowa, co oznacza, że nie skupia się na liczbach i statystykach, lecz na analizie wypowiedzi, postaw oraz doświadczeń uczestników.

Ważną częścią wywiadu jest interakcja – badacz (moderator) prowadzi rozmowę w sposób umożliwiający swobodną wypowiedź uczestnika, jednocześnie kierując ją tak, aby uzyskać wartościowe informacje. To od poziomu przygotowania badacza, jego umiejętności interpersonalnych oraz opracowanego scenariusza rozmowy zależy jakość pozyskanych danych.

W ramach wywiadu wyróżniamy kilka metodologii, wśród których szczególnie popularne są wywiady indywidualne (IDI) oraz wywiady grupowe (FGI).

Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) — skuteczność w badaniach wrażliwych tematów

Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI – Individual In-Depth Interview) to metoda polegająca na przeprowadzeniu rozmowy jeden na jeden – badacz spotyka się z respondentem, aby w sposób szczegółowy omówić określony temat. Jest to technika pozwalająca na uzyskanie wnikliwych informacji, które często nie byłyby możliwe do zdobycia w grupie, gdzie uczestnicy mogą być skrępowani obecnością innych osób.

IDI jest szczególnie przydatny w badaniach:

• wymagających dogłębnej analizy indywidualnych doświadczeń i opinii,
• dotyczących wrażliwych tematów, gdzie anonimowość i intymność rozmowy mają kluczowe znaczenie,
• przeprowadzanych z ekspertami lub specjalistami w danej dziedzinie, którzy mogą dostarczyć unikalnej wiedzy.

Tego rodzaju wywiady są szeroko wykorzystywane w badaniach marketingowych i społecznych. Przykładem zastosowania może być analiza motywacji zakupowych klientów premium.

Wywiad grupowy (FGI) w praktyce — analiza wpływu grupy na decyzje konsumenckie i preferencje zakupowe

Wywiad fokusowy (FGI – Focus Group Interview) to metoda polegająca na przeprowadzeniu rozmowy z grupą respondentów (zwykle od 6 do 12 osób) na określony temat. W badaniu uczestniczy moderator, który kieruje dyskusją, zachęcając uczestników do dzielenia się swoimi spostrzeżeniami i wzajemnego inspirowania się w ramach wymiany myśli.

FGI pozwala na uzyskanie informacji dotyczących:

• grupowych postaw, preferencji i zachowań,
• reakcji konsumentów na nowy produkt, reklamę lub usługę,
• społecznych trendów i mechanizmów podejmowania decyzji.

Jest to metoda szczególnie użyteczna w badaniach marketingowych i konsumenckich, gdzie interakcja między uczestnikami pomaga ujawnić nie tylko indywidualne opinie, ale także sposoby, w jakie ludzie wpływają na siebie nawzajem w procesie decyzyjnym.

Dobrym przykładem zastosowania tej metody jest testowanie nowych opakowań produktów spożywczych – dyskusja w grupie może ujawnić różne punkty widzenia i wskazać elementy, które przyciągają lub odstraszają klientów.

IDI czy FGI — którą metodę wybrać?

Wybór pomiędzy wywiadem indywidualnym a grupowym zależy od celu badania. Jeśli priorytetem jest dogłębne poznanie opinii konkretnej osoby, jej doświadczeń i emocji, lepszym wyborem będzie IDI. Z kolei gdy istotne jest uchwycenie dynamiki interakcji i wpływu grupy na jednostkę, warto postawić na FGI.

W wielu projektach badawczych stosuje się obie metody jednocześnie – najpierw przeprowadza się wywiady indywidualne, aby zebrać podstawowe informacje, a następnie organizuje się FGI w celu skonfrontowania ich z szerszym kontekstem społecznym.

Jak przygotować skuteczny wywiad?

Aby wywiad – zarówno IDI, jak i FGI – przyniósł wartościowe rezultaty, istotne jest odpowiednie przygotowanie. Obejmuje ono poniższe kroki.

• Sprecyzowanie celu badania – jasno określenie, jakie informacje chcemy uzyskać.
• Dobór odpowiednich respondentów zgodnie z kryteriami badawczymi (np. wiek, zainteresowania, doświadczenia zawodowe).
• Przygotowanie elastycznego scenariusza rozmowy, zawierającego kluczowe pytania do poruszenia.
• Profesjonalne moderowanie wywiadu, aby uniknąć sugerowania odpowiedzi i zapewnić naturalny przebieg badania.
• Analiza zebranych danych – w tym identyfikacja wzorców, wniosków i zależności na podstawie odpowiedzi respondentów.

Zdobądź cenne dane z pomocą Instytutu Badań i Analiz INBIA

Jeśli Twoja firma lub instytucja potrzebuje rzetelnych badań jakościowych, w Instytucie Badań i Analiz INBIA oferujemy profesjonalne usługi w zakresie wywiadów indywidualnych i grupowych. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak możemy pomóc Ci w uzyskaniu wartościowych danych i lepszym zrozumieniu rynku.

Autor: dr hab. inż. Łukasz Kuźmiński, profesor UEW