Badania jakościowe to alternatywa do badań ilościowych. Odnajdują one szerokie zastosowanie między innymi w socjologii i marketingu. Ich celem jest głównie wyjaśnienie i zrozumienie motywów postępowania. W tym artykule dowiesz się, czym są jakościowe badania, a także zobaczysz przykłady ich zastosowania.

Na czym polegają badania jakościowe?

Badania jakościowe to proces, w trakcie którego badacza nie interesują liczby, a bardziej skojarzenia związane na przykład z produktami lub zachowaniami respondentów. W trakcie wspomnianych badań, osoba, która je przeprowadza stara się opisać rzeczywistość w kategoriach jakościowych.

Osobami badanymi mogą zostać na przykład mieszkańcy dużych miast na terenie naszego kraju. Zmienne, które są brane pod uwagę, czyli na przykład wiek respondentów albo płeć mogą później być ważne przy analizie, a także interpretacji badań. Badacz może przykładowo dojść do wniosku, że przedstawiciele konkretnej kategorii wiekowej wyróżniają się swoimi odpowiedziami i to właśnie do nich warto kierować określoną usługę.

Badania jakościowe mogą polegać na przykład na przeprowadzeniu grupowej dyskusji, którą prowadzi wykwalifikowany moderator (dowiedz się więcej o badaniach FGI). Jest to jednak tylko jedna z możliwości. Analiza jakościowa pozwala zrozumieć badane zjawisko i często przyjmuje złożoną formę.

INSTYTUT BADAŃ I ANALIZ Łukasza Kuźmińskiego
Zadzwoń: +48 601 181 398
Napisz: lukasz.kuzminski@inbia.pl

Na jakie pytania odpowiadają badania jakościowe?

Nieocenione w przypadku badań jakościowych są odpowiedzi na następujące pytania: „jak?”, „co?”, a także „dlaczego?”. Na uwadze trzeba mieć jednak, że odpowiedzi rzadko kiedy są jednoznaczne. Tę cechę przypisać można wyłącznie do badań ilościowych. Z racji tego, że w przeprowadzanych ankietach większość pytań jest otwarta, odpowiedzi muszą zostać odpowiednio przeanalizowane. W tym celu stosuje się analizę jakościową. Wnioski z badań jakościowych, czyli interpretacja odpowiedzi respondentów podlega pewnej generalizacji.

Jaka są cele badań jakościowych?

Celem badań jakościowych (między innymi jakościowych badań terenowych) jest wydobycie od respondentów informacji, a także wiedzy i opinii na dany temat. Ważne jest jednak, że osiągnięcie tego celu w żaden sposób nie ogranicza osób badanych. Techniki badań jakościowych pozwalają bowiem skoncentrować się na „głębszej” analizie każdego zjawiska. W badaniach jakościowych nie wykorzystuje się pomiaru ilościowego. Nadrzędnym celem jest bowiem uzyskanie dobrej jakości informacji. Dodatkowym celem badań jakościowych jest poszerzenie stanu wiedzy o danym zjawisku. W dużym skrócie chodzi nie o to, aby określić ile osób myśli w określony sposób, a bardziej jak różnie myślą respondenci. Zebrane dane jakościowe są zwykle bardzo wartościowe.

Celem stosowanych technik w badaniach jakościowych nierzadko jest dotarcie do nietypowych danych. Badacze mają wtedy możliwość spojrzenia na analizowane zagadnienie z odmiennej perspektywy.

Jakie techniki i metody badawcze są jakościowe?

Metody badań jakościowych to na przykład:

Metody jakościowe podzielić można ze względu na rodzaje badań jakościowych:

  • badania bezpośrednie, a także
  • badania pośrednie.

Badania jakościowe bezpośrednie nie są zamaskowane. Oznacza to, że osoba badana od samego początku wie, jaki jest ich cel. Drugim rodzajem badań jakościowych są badania niebezpośrednie, których cel nie został ujawniony respondentowi. Dzięki tak zaprojektowanym badaniom jakościowym możliwa jest obserwacja, a także techniki projekcyjne.

Jakie są zalety badań jakościowych?

Badania jakościowe są cenione w gronie badaczy z różnych obszarów z następujących powodów:

  • dają możliwość rozpoznania nowego rynku,
  • pozwalają dokonać wstępnego badania rynku bądź też koncepcji przed przystąpieniem do ilościowego badania,
  • można poznać przekonania, a także motywacje klientów,
  • pobudzają kreatywne myślenie respondentów,
  • możliwe jest uzyskanie szerszego spojrzenia na badane zjawisko.

Przykładem badań jakościowych może być badanie produktu. W takim przypadku w trakcie projektowania badania jakościowego można sformułować pytanie typu: „Jaka była Pani/Pana motywacja do zakupu produktu?”. Niewątpliwie badania ilościowe są bardziej ograniczające i nie dają tak dużej możliwości swobodnego wypowiedzenia się osobom badanym, jak ma to miejsce w przypadku badań jakościowych.

Zastosowanie badań jakościowych

Badania jakościowe są bardzo przydatne w psychologii i marketingu, w socjologii, antropologii oraz etnografii. Odnajdują zastosowanie, gdy osoba, która je przeprowadza, chce sprawdzić na jakie elementy respondent zwraca uwagę. Nierzadko analitycy przeprowadzają tak zwaną kategoryzacjąę udzielanych odpowiedzi, czyli dokonują przekształcenia badania jakościowego na badanie ilościowe i zliczają wyniki. Stosuje się to, gdy badacz ma zamiar wykonać analizę statystyczną do zebranego materiału.

Przykłady zastosowania:

  • Badania opakowań nowych produktów
  • Badania rynku
  • Badania tajemniczego klienta
  • Badania marketingowe
  • Badania reklamy
  • Badania opinii
  • Badania wizerunku marki
  • Badania charakterystyki grup docelowych
  • Wskazówki do strategii marketingowych

W przypadku badań jakościowych próba zazwyczaj jest relatywnie mała, a jej dobór celowy. W związku z tym często wyniki, na przykład jakościowego badania terenowego, nie są reprezentatywne dla całej populacji. Koniecznie sprawdź również, czym są badania ilościowe!